System podatkowy w Polsce - co warto wiedzieć

Wprowadzenie do systemu podatkowego w Polsce

Polski system podatkowy składa się z podatków bezpośrednich i pośrednich, a jego struktura jest zbliżona do systemów innych państw członkowskich Unii Europejskiej. Dla inwestorów zagranicznych zrozumienie lokalnych regulacji podatkowych jest kluczowe dla efektywnego planowania finansowego i optymalizacji kosztów.

W ostatnich latach polski system podatkowy przechodzi liczne zmiany mające na celu z jednej strony uszczelnienie systemu, a z drugiej wprowadzenie zachęt dla inwestorów i innowacyjnych przedsiębiorstw.

Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)

Podatek CIT ma kluczowe znaczenie dla inwestorów zagranicznych planujących prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce poprzez spółkę kapitałową.

Podstawowe stawki CIT:

• 19% - standardowa stawka CIT
• 9% - preferencyjna stawka dla małych podatników (przychód ze sprzedaży nie przekraczający 2 mln euro w poprzednim roku podatkowym) oraz podatników rozpoczynających działalność

Podstawą opodatkowania jest dochód rozumiany jako nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania. W przypadku poniesienia straty, można ją rozliczyć w kolejnych 5 latach podatkowych, przy czym w jednym roku można odliczyć maksymalnie 50% wysokości straty.

Ulga podatkowa IP Box

Od 2019 roku w Polsce funkcjonuje ulga IP Box, która pozwala na zastosowanie preferencyjnej 5% stawki podatku CIT do dochodów uzyskiwanych z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (np. patenty, prawa ochronne na wzory użytkowe, prawa z rejestracji wzorów przemysłowych).

Ulga na działalność badawczo-rozwojową (B+R)

Przedsiębiorcy prowadzący działalność badawczo-rozwojową mogą skorzystać z dodatkowego odliczenia od podstawy opodatkowania kosztów kwalifikowanych poniesionych na tę działalność. Odliczenie wynosi:

• 100% kosztów kwalifikowanych dla wszystkich podatników
• Dodatkowe 100% dla przedsiębiorców posiadających status centrum badawczo-rozwojowego

Ceny transferowe

Dla międzynarodowych grup kapitałowych szczególne znaczenie mają przepisy dotyczące cen transferowych. Transakcje między podmiotami powiązanymi muszą być realizowane na warunkach rynkowych, a podatnicy są zobowiązani do przygotowania dokumentacji cen transferowych dla transakcji przekraczających określone progi.

Od 2019 roku obowiązują nowe zasady dotyczące dokumentacji cen transferowych, które są zgodne z wytycznymi OECD zawartymi w projekcie BEPS (Base Erosion and Profit Shifting).

Podatek od towarów i usług (VAT)

VAT jest podatkiem pośrednim, który obciąża konsumpcję towarów i usług. Polska jako członek UE stosuje system VAT zgodny z dyrektywami unijnymi.

Stawki VAT w Polsce:

• 23% - podstawowa stawka
• 8% - stawka obniżona (m.in. dla niektórych artykułów spożywczych, usług gastronomicznych, usług budowlanych związanych z budownictwem mieszkaniowym)
• 5% - stawka obniżona (m.in. dla podstawowych artykułów spożywczych, książek, czasopism specjalistycznych)
• 0% - m.in. dla eksportu towarów i wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów

W Polsce obowiązuje system split payment (podzielonej płatności), który jest obowiązkowy dla określonych branż i transakcji o wartości przekraczającej 15 000 PLN brutto. W systemie tym kwota VAT jest wpłacana na specjalne konto VAT dostawcy.

Rejestracja VAT i terminy zwrotu

Przedsiębiorca rozpoczynający działalność w Polsce może zarejestrować się jako podatnik VAT już na etapie rejestracji firmy. Podatnicy VAT mają prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupów związanych z działalnością opodatkowaną.

Standardowy termin zwrotu VAT wynosi 60 dni, ale może zostać skrócony do 25 dni przy spełnieniu określonych warunków. Rozliczenia VAT odbywają się co miesiąc lub kwartalnie (dla małych podatników).

Podatek u źródła (WHT)

Wypłaty określonych należności (m.in. dywidendy, odsetki, należności licencyjne, usługi niematerialne) na rzecz nierezydentów podlegają opodatkowaniu podatkiem u źródła w Polsce. Podstawowe stawki podatku u źródła wynoszą:

• 19% - dla dywidend
• 20% - dla odsetek, należności licencyjnych i większości usług niematerialnych

Stawki te mogą zostać obniżone lub całkowicie zniesione na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub dyrektyw UE (Parent-Subsidiary Directive, Interest and Royalties Directive).

Od 2019 roku obowiązuje mechanizm pay and refund dla płatności przekraczających 2 mln PLN rocznie na rzecz jednego odbiorcy. Zgodnie z tym mechanizmem, płatnik zobowiązany jest pobrać podatek według stawek krajowych, a odbiorca płatności może następnie wystąpić o zwrot podatku, jeśli spełnia warunki do zastosowania preferencji.

Specjalne strefy ekonomiczne i Polska Strefa Inwestycji

Jednym z najważniejszych instrumentów wsparcia inwestycji w Polsce są zwolnienia podatkowe dostępne w ramach Specjalnych Stref Ekonomicznych (SSE) oraz, od 2018 roku, Polskiej Strefy Inwestycji (PSI).

PSI to program, który rozszerzył mechanizm wsparcia inwestycji znany z SSE na całe terytorium Polski. Inwestorzy mogą uzyskać zwolnienie z podatku dochodowego na okres od 10 do 15 lat, w zależności od lokalizacji inwestycji.

Wysokość pomocy publicznej w ramach PSI jest uzależniona od:

• Lokalizacji inwestycji (zgodnie z mapą pomocy regionalnej)
• Wielkości przedsiębiorstwa (małe, średnie, duże)
• Wartości inwestycji

Intensywność pomocy publicznej waha się od 10% do 50% kosztów kwalifikowanych inwestycji.

Porównanie polskiego systemu podatkowego z innymi krajami UE

Polski system podatkowy jest konkurencyjny w porównaniu z innymi krajami UE, szczególnie w zakresie stawek CIT. Standardowa stawka CIT w Polsce (19%) jest niższa niż średnia unijna (około 21%).

Jednocześnie Polska oferuje szereg zachęt podatkowych dla inwestorów, które nie są dostępne we wszystkich krajach UE, takich jak zwolnienia podatkowe w ramach PSI, ulga B+R czy IP Box.

Wyzwania i przyszłe zmiany

Polski system podatkowy, mimo wielu pozytywnych zmian, nadal stoi przed wyzwaniami związanymi z kompleksowością przepisów i częstymi zmianami legislacyjnymi. Dla inwestorów zagranicznych kluczowe znaczenie ma stabilność i przewidywalność systemu podatkowego.

W najbliższych latach można spodziewać się dalszych zmian w polskim systemie podatkowym, w tym:

• Implementacji globalnego minimalnego podatku CIT na poziomie 15% dla dużych międzynarodowych grup (inicjatywa OECD/G20)
• Dalszego uszczelnienia systemu VAT
• Rozszerzenia zachęt podatkowych dla inwestycji w zieloną transformację i cyfryzację

Podsumowanie

Polski system podatkowy oferuje konkurencyjne stawki podatkowe oraz szereg zachęt dla inwestorów, co czyni Polskę atrakcyjnym miejscem do prowadzenia działalności gospodarczej. Jednocześnie złożoność przepisów i częste zmiany legislacyjne wymagają od inwestorów zagranicznych korzystania z profesjonalnego doradztwa podatkowego.

Kluczowym elementem sukcesu inwestycji w Polsce jest dobrze zaplanowana strategia podatkowa, która uwzględnia dostępne ulgi i zachęty, a jednocześnie zapewnia zgodność z obowiązującymi przepisami.

Dla inwestorów zagranicznych szczególnie istotne jest poznanie specyfiki polskiego systemu podatkowego jeszcze przed rozpoczęciem inwestycji, co pozwoli na optymalne strukturyzowanie transakcji i maksymalizację korzyści z dostępnych zachęt podatkowych.